Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, dân số tăng nhanh và nhu cầu đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu quan sát Trái đất (EO) đang nổi lên như những công cụ cốt lõi định hình lại ngành nông nghiệp bền vững và bảo hiểm nông nghiệp.

Những công nghệ này không chỉ giúp tăng hiệu quả sản xuất mà còn hỗ trợ đánh giá rủi ro, giám sát môi trường và xây dựng hệ thống bảo hiểm nông nghiệp thông minh hơn – một xu hướng được nhấn mạnh tại COP28, với Tuyên bố về Lương thực và Nông nghiệp được hơn 150 quốc gia ủng hộ.

Nông nghiệp thông minh khí hậu: Từ tuyên ngôn đến hành động công nghệ

Theo FAO và Ngân hàng Thế giới, nông nghiệp thông minh khí hậu là một trong những giải pháp then chốt để giảm phát thải khí nhà kính, tăng khả năng thích ứng và cải thiện an sinh nông thôn.

AI và dữ liệu EO cung cấp nền tảng để hiện thực hóa điều này:

• AI xử lý khối lượng lớn dữ liệu thời gian thực từ vệ tinh và cảm biến.
• EO cung cấp hình ảnh và chỉ số chi tiết về sự phát triển cây trồng, độ ẩm đất, khí hậu và biến động sử dụng đất.

Sự kết hợp này giúp canh tác chính xác hơn, giám sát rủi ro tốt hơn, từ đó giảm lãng phí, tăng năng suất và cải thiện khả năng phục hồi nông nghiệp.

>>> Xem thêm: Ứng dụng phân tích Ảnh vệ tinh trong quản lý tín dụng cây trồng

EO và AI trong sản xuất: Từ bầu trời đến từng thửa ruộng

Dữ liệu quan sát Trái đất hiện nay không còn là công nghệ tương lai – nó đã được triển khai ở quy mô toàn cầu. Với sự kết hợp giữa Quan sát Trái đất (EO) và Trí tuệ nhân tạo (AI), nông nghiệp đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ:

Giám sát mùa vụ

Hình ảnh vệ tinh giúp phát hiện sớm dấu hiệu cây trồng gặp vấn đề (thiếu dinh dưỡng, sâu bệnh, hạn...), từ đó hỗ trợ nông dân can thiệp kịp thời.

Dự báo thời tiết chính xác hơn

Việc tích hợp dữ liệu khí tượng với ảnh vệ tinh giúp đưa ra các quyết định hợp lý về thời điểm gieo trồng, tưới tiêu và thu hoạch – giảm rủi ro do thời tiết thay đổi đột ngột, hướng đến một nông nghiệp bền vững hơn.

Phát hiện bất thường

Dữ liệu không gian hỗ trợ phát hiện những bất thường trong tăng trưởng cây trồng hoặc sử dụng đất – cảnh báo sớm rủi ro thiên tai hoặc hành vi canh tác không hợp lý.

Canh tác chính xác (Precision Agriculture)

Với AI và EO, người trồng có thể tối ưu hóa mô hình gieo trồng, tưới tiêu, bón phân, từ đó giảm chi phí và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Theo nghiên cứu của AEM, nông dân ứng dụng công nghệ chính xác đạt:

• +4% năng suất
• −7% lượng phân bón thất thoát
• −9% thuốc bảo vệ thực vật
• −6% tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch

Cách mạng hóa bảo hiểm nông nghiệp

Bên cạnh sản xuất, các công ty bảo hiểm và tổ chức tài chính cũng đang tích cực ứng dụng EO và AI để:

Đánh giá rủi ro chính xác hơn

Từ dữ liệu thời tiết đến mô hình cây trồng, AI giúp dự báo khả năng hạn, lũ, mất mùa – tăng tính khách quan trong định phí.

Rút ngắn xử lý bồi thường

Ảnh vệ tinh và chỉ số cây trồng giúp xác định mức thiệt hại mà không cần khảo sát hiện trường, đẩy nhanh tiến độ bồi thường.

Thiết kế sản phẩm bảo hiểm linh hoạt hơn

Với dữ liệu EO, các công ty có thể xây dựng bảo hiểm chỉ số (index-based) hoặc bảo hiểm tham số (parametric) phù hợp với từng vùng và loại cây trồng.

Hỗ trợ cho vay thông minh

Các tổ chức tín dụng có thể sử dụng dữ liệu EO để xác minh năng suất và khả năng trả nợ của nông dân, từ đó mở rộng tín dụng nông nghiệp một cách an toàn hơn.

Quản lý rủi ro khí hậu & tuân thủ ESG

AI + EO không chỉ phục vụ sản xuất và bảo hiểm mà còn:

• Theo dõi phát thải và biến động sử dụng đất – giúp tổ chức tài chính đánh giá tác động môi trường.
• Hỗ trợ tuân thủ các chuẩn ESG trong đầu tư nông nghiệp.
• Tăng minh bạch trong chuỗi giá trị nông nghiệp, giảm rủi ro gian lận và sai lệch thông tin.

Hướng tới tương lai an ninh lương thực bền vững

Việc tích hợp AI và EO trong toàn bộ chuỗi sản xuất – tài chính – bảo hiểm nông nghiệp là một bước đi quan trọng để:

• Tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu
• Hạn chế tổn thất và lãng phí tài nguyên
• Đảm bảo cung ứng thực phẩm ổn định, lâu dài
• Góp phần vào các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs)

Nhưng vẫn còn những thách thức

Để các công nghệ này thực sự mang lại tác động toàn diện, cần có:

• Đầu tư vào hạ tầng số tại nông thôn
• Nâng cao năng lực sử dụng công nghệ cho nông dân
• Khung pháp lý rõ ràng về dữ liệu và quyền riêng tư
• Hợp tác công – tư để đồng thiết kế giải pháp phù hợp

Kết luận

AI và dữ liệu quan sát Trái đất không chỉ là công cụ phân tích mà là nền tảng cho một hệ sinh thái nông nghiệp bền vững và bảo hiểm nông nghiệp, công bằng và thông minh hơn. Đó là câu chuyện không chỉ của máy móc, mà là sự cộng tác giữa con người và công nghệ để đảm bảo tương lai lương thực cho thế giới.